Hoe breng je het veelkantige verhaal van het Muiderslot goed voor het voetlicht bij schoolklassen? Daarin maakte het Muiderslot de afgelopen jaren een flinke transformatie door. Met interactieve rondleidingen en opdrachten, aansluitend bij de grote vraagstukken van nu, leren zij het kasteel en haar verhalen nog beter kennen.

Irma Enklaar, hoofd Publiek & Educatie bij het Muiderslot, kan het zich inmiddels bijna niet meer voorstellen, maar een paar jaar geleden dromden schoolklassen nog met honderden kinderen tegelijk het Muiderslot binnen. ‘Het was prachtig om zulke grote aantallen te mogen verwelkomen, maar we konden de kinderen inhoudelijk niet voldoende begeleiden. Voor reguliere bezoekers was het net zo goed een vrij overweldigende ervaring. Ook voor de collectie gaven zulke grote groepen risico’s.’

Afwisselende werkvormen

Tijd om het roer om te gooien, vond ook directeur Annemarie den Dekker, die in het najaar van 2018 haar entree maakte. Er werd een nieuw team aangesteld en de maximale groepsgrootte werd teruggebracht tot negentig. Voortaan worden zij verdeeld in groepen van vijftien kinderen, die door een professionele museumdocent worden begeleid.

Dat bezoek ziet er nu een stuk spannender uit, weet Enklaar. ‘Ieder kind leert op een andere manier. We willen al die verschillende leervormen faciliteren. Dat doen we door verschillende typen activiteiten af te wisselen en alle zintuigen te benutten. De kinderen bezoeken bijvoorbeeld niet alleen het kasteel, maar gaan ook de tuin in en de wallen op. Ze mogen ruiken en proeven tussen het groen en voelen boven op de toren hoe hard de wind waait. Zo ontdekken ze echt hoe het was om hier honderden jaren geleden te leven.’

Inspelen op de actualiteit

Verder worden in de rondleidingen verbindingen gelegd tussen de geschiedenis van het kasteel en het hier en nu: wat gebeurde hier vroeger en waarom is het belangrijk dat een rijksmonument als het Muiderslot er vandaag de dag nog steeds staat? Daarnaast wordt gewerkt met thematische rondleidingen, die aansluiten bij het onderwijscurriculum. ‘Denk bijvoorbeeld aan het thema water: dat is voor het Muiderslot als waterburcht enorm belangrijk. We leggen uit waarom het kasteel juist hier staat en hoe het water toen al zowel een vriend als een vijand kon zijn. Op die manier staan we stil bij hedendaagse vraagstukken over het klimaat en duurzaamheid.’

Het Muiderslot is ook een passende omgeving voor lessen over taal: de beroemde dichter P.C. Hooft bracht hier een deel van zijn leven door. ‘Hij dichtte over wat hem bezighield. Dat laten we kinderen in onze schrijfworkshops opnieuw beleven. We zien dat dit aanslaat in het onderwijs: bij veel scholen staat taal, mede vanwege de teruglopende resultaten op dit gebied, hoog op de agenda.’

Voortrekkersrol

Al deze veranderingen zorgen nu al voor een betere bezoekervaring bij kinderen, ziet Enklaar. ‘Ze hebben het meer naar hun zin en stellen betere vragen. Veel kinderen uit de buurt komen hier al regelmatig met hun ouders, opa’s of oma’s; zij kennen de ridderverhalen al. Des te belangrijker is het om deze doelgroep meer verdieping te bieden.’

Muiderslot deelt deze positieve ervaringen graag met andere culturele instellingen in de omgeving. ‘Wij waren tot voorkort ook nog zoekende, dus we begrijpen hoe ingewikkeld het kan zijn. We zijn het grootste museum in onze gemeente, dus we voelen de behoefte een voortrekkersrol te vervullen. Niet voor niets zijn we in onze regio projectleider van Cultuur met Kwaliteit, waarbij scholen en culturele instellingen samenwerken om kunst en cultuur een vast onderdeel van het lesprogramma te maken.’

Verder uitdiepen

In de toekomst wil Enklaar de bestaande onderwijsthema’s nog verder uitdiepen. Daarnaast verdient het programma voor middelbare scholen aandacht, evenals naschoolse educatie. ‘In deze regio is veel aanbod op het vlak van sport en muziek, maar minder op kunstgebied. In de toekomst willen we misschien wel een kunstclub beginnen, zodat kinderen hier hun talenten verder kunnen ontwikkelen.’

Ook willen de medewerkers nog beter gebruik gaan maken van de recent vernieuwde educatieruimte. ‘Die geeft ons de kans een actieve component aan onze activiteiten toe te voegen, bijvoorbeeld in de vorm van een schrijfopdracht, schildercursus of historische kookworkshop. Zulke veranderingen geven ons team ongelooflijk veel energie: ze zien hoe gelukkig kinderen worden van deze nieuwe aanpak.’

Nieuwe doelgroepen

Dankzij die nieuwe werkwijze worden ook nieuwe doelgroepen bediend, zoals het speciaal onderwijs. ‘Deze scholen vinden het vaak spannend om naar buiten te gaan: als een deel van de klas autisme heeft, komt daar nogal wat bij kijken. Doordat we een schoolbezoek nu meer gestructureerd vormgeven, houden de kinderen de aandacht langer vast. Daardoor komen deze scholen steeds vaker bij ons terug. Niet alles gaat perfect, maar samen ontdekken we hoe het nog beter kan.’

Enklaar hoopt dat meer en meer scholen hun weg naar het Muiderslot zullen vinden. ‘We zijn soms nog te bescheiden in wat we allemaal te bieden hebben. We zijn veel meer dan een klassiek ridderkasteel: ons gebouw blijft ons belangrijkste collectiestuk, maar de verhalen die we daaromheen kunnen vertellen, zijn ontelbaar.’