NL
EN
DE
Luisteren naar het kasteel, de natuur en de elementen
Het unieke duurzaamheidsbeleid van het Muiderslot
Directeur Annemarie den Dekker van het Muiderslot zette het onderwerp Duurzaamheid als speerpunt op de agenda; zij nam Sanne Heldens aan als hoofd Bedrijfsvoering & Groen. En dat had een reden: Sanne is ecoloog met een master in Forest & Nature Conservation. Met haar komst heeft het speerpunt een vlucht gemaakt. De ambitie is het Muiderslot CO2-neutraal te maken.
Duurzaamheid bij het Muiderslot gaat om meer dan goed beheer: het gaat om het toekomstbestendig maken van het kasteel en het terrein eromheen. De directie van het kasteel vindt duurzaamheid écht belangrijk: ‘Natuur, water en groen vormen belangrijke onderdelen van het slot en het is onze taak deze plek te beschermen en klaar te maken voor de toekomst.’
Zij zijn creatief en inventief als het gaat om duurzaam ondernemen, met als doel uiteindelijk CO2-neutraal te kunnen worden. Met het terrein in de plus willen ze compenseren wat in het kasteel net niet kan.
Groen Plan
Samen ontwikkelden Annemarie en Sanne het Groenplan Muiderslot, een strategie voor de periode 2025-2028, gericht op het verduurzamen en vergroenen van het kasteelterrein en de bedrijfsvoering. In dit strategisch plan ligt de nadruk op het behoud van natuurlijk erfgoed, het vertellen van groene verhalen en het verbinden van mens en natuur. Sanne vertelt hoe ze met haar kennis en ervaring de duurzame ambities van het kasteel heeft helpen vertalen naar concrete stappen: ‘Het gaat ons niet alleen om energiebesparing, maar juist om het koesteren van ons natuurlijk erfgoed, het vertellen van groene verhalen en mensen hier dichter bij de natuur brengen.’ Met verschillende initiatieven en samenwerkingen krijgt duurzaamheid een vaste plek in alles wat het Muiderslot doet. Zo wordt het kasteel stap voor stap een groene, levendige plek waar verleden en toekomst samenkomen.
Geen glazen stolp
Een eeuwenoud kasteel is lastig warm te houden. Annemarie: ‘We vragen ons voortdurend af wat je écht moet verwarmen. Heel vaak is het niet nodig. In de middeleeuwen was er ook geen verwarming. Sterker nog, het is voor het gebouw niet goed alles te isoleren, het moet kunnen ademen.’ Bovendien heeft het kasteel te maken met vocht: omringd door een tot de verbeelding sprekende slotgracht, staat het gebouw letterlijk in het water. ‘Toch zetten we het kasteel niet onder een glazen stolp’, vertelt Sanne. ‘Dat is ook niet nodig. Onze strategie is erop gebaseerd dat we, in plaats van uit te gaan van wat we als museum het liefste willen, uitgaan van wat het kasteel biedt en daar dealen we mee. In vochtige ruimtes hangt geen collectie, vinden geen ontvangsten plaats, daar prevaleren de wensen van het kasteel.’
Duurzame energieopwekking
Natuurlijk is het Muiderslot ook bezig met kierdichting en compartimentering. TPHAG Architecten heeft de schil van het kasteel (of wel de buitenwanden) zo goed mogelijk geïsoleerd. Ook zijn er afsluitbare ruimtes gecreëerd die wel verwarmd kunnen worden, zodat kunstwerken in een omgeving met de juiste temperatuur hangen en bezoekers zich er behaaglijk voelen.
Sinds korte tijd komt daar geen gas meer bij kijken. Dankzij een warmtepomp in het begin dit jaar geopende museumcafé De Tuinkamer, is het Muiderslot inmiddels bijna van het gas af. De Tuinkamer heeft naast de warmtepomp zonnepanelen en het hele systeem is computergestuurd: de ramen en de verwarming worden optimaal ingezet. De energie die dat opwekt, wordt ingezet in het kasteel.
Zelfvoorzienend is het Muiderslot echter niet, daarvoor zijn er te weinig zonnepanelen: het kasteel zelf en de kantoren zijn monumenten, daar kunnen geen zonnepanelen worden bevestigd. Sanne koopt de overige benodigde energie nu heel bewust zo duurzaam mogelijk in en maakt er zo spaarzaam en efficiënt mogelijk gebruik van. Dat vraagt bewustwording en betrokkenheid van alle medewerkers en daar stuurt de directie stevig op.
Luisteren naar de elementen
Naast het kasteel beschikt het Muiderslot over een kleine 60 hectare aan grond. In het behoud van het terrein, zijn de elementen bepalend voor hoe ermee om wordt gegaan. Er is veel water (dankzij de slotgracht beschikt het Muiderslot over een eigen waterreservoir), dat wordt gebruikt om de tuinen en de pruimenboomgaard te onderhouden. Dankzij nauwe contacten met het Waterschap Amstel, Gooi & Vecht en de stadsecoloog van de Gemeente Gooise Meren staat de slotgracht sinds lange tijd ook weer in verbinding met het open water van de Vecht en het IJmeer. Dit komt de kwaliteit van het water ten goede en er zwemmen nu weer vissen rond, net als in de tijd van Floris de V en PC Hooft, twee beroemde vroegere bewoners.
Flora en fauna
Naast de vissen zijn er nog veel meer dieren te vinden in en om het slot. Er huizen torenvalken, een kerkuil, vleermuizen en kauwen. Het Muiderslot geeft hen de vrijheid en ruimte om er te leven en heeft bovendien aantrekkelijke broedplekken gecreëerd in de kleine ruimtes aan de buitenkant van het kasteel. Lang hing daar gaas voor maar daar is nu geen sprake meer van. Ook de vele spinnen maken inmiddels volledig onderdeel uit van het geheel en worden niet meer verdelgd – zoals dat eerder wel gebeurde.
En dan zijn er de tuinen, vol inheemse plantensoorten. Hier wordt geen kunstmest of pesticiden gebruikt. Dat is ook niet nodig, de hoveniers putten de grond niet uit. Ze laten verschillende soorten na elkaar groeien, wat versterkend werkt voor de grond. Ook voeren zij een speciaal maaibeleid, waarbij soms wel en soms niet worden gemaaid. Dit heeft tot gevolg dat er verschillende soorten grond komen, die elk verschillende insecten en vogels aantrekken.
De natuur tegemoetkomen
Al met al zet het Muiderslot zich volop in om bestaande ecosystemen te behouden en bevorderen. Door zich te voegen naar de elementen en een kasteel dat zich al eeuwenlang staande houdt, heeft het Muiderslot een duurzaamheidsbeleid ontwikkelt waarmee het kasteel en het omliggende terrein klaar zijn voor de toekomst en dat bovendien veel verder kijkt dan het eigen terrein. Vanuit de gedachte om de natuur zoveel mogelijk tegemoet te komen, is het Muiderslot een voorbeeld voor velen!
