Geeraerdt van Velsen

P.C. Hooft, Geeraerdt van Velsen,
1618, papier, 19 x 15 x 1 cm.
Collectie Rijksmuseum Muiderslot, Muiden, C1907-610.

Misschien wel het beste toneelstuk ooit geschreven

Toen P.C. Hooft (1585-1647) in 1609 het Muiderslot betrekt, is hij al een bekend dichter en schrijver. Hij laat zich onmiddellijk door zijn nieuwe woon- en werkplek inspireren, want in 1612 gaat zijn tragedie Geeraerdt van Velsen in première. De hoofdspeler van het stuk is de moordenaar van Floris de Vijfde. Het verhaal speelt zich af bij het Muiderslot. Floris is geen held in de ogen van Hooft, maar een tiran, die terecht door Geeraerdt van Velsen ter verantwoording wordt geroepen. Verblind door wraak slaat Geeraerdt echter door en uiteindelijk vermoordt hij de graaf. En dit terwijl graaf Floris nét in de kerkers van het Muiderslot tot inkeer komt. Om het stuk op het toneel te laten werken, trekt Hooft alle registers open. Er wordt gezongen en gevochten op het toneel. Er strompelen wraakgodinnen uit de Zuiderzee het strand bij Muiden op met onheilspellende voorspellingen. Halverwege laat Geeraerdt zijn schildknaap een boze tovenaar, die in een vermolmde eik nabij Muiderberg woont, een geest oproepen om te voorspellen hoe het hen zal vergaan. Aan het einde geeft Hooft de rivier de Vecht een stem en laat haar voorspellen dat Holland nu opgaat in oorlog, maar dat er een gouden tijd zal komen. Het stuk werd een hit in de Amsterdamse theaters. Hooft levert een blauwdruk hoe je een échte classicistische renaissance tragedie in het Nederlands schrijft. Het wordt eindeloos nagevolgd en de invloed van Hooft op de ontwikkeling van het Nederlands theater valt dan ook niet te onderschatten.